ลอนดอน, 15 กันยายน 2025 – การไขปริศนาเกี่ยวกับต้นกำเนิดของ "มันฝรั่ง" พืชหัวที่ได้รับความนิยมทั่วโลกได้สำเร็จแล้ว ทีมนักวิทยาศาสตร์จากทั่วโลกนำโดย ดร.ซานดรา แนปป์ นักพฤกษศาสตร์จากพิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ธรรมชาติกรุงลอนดอน และศาสตราจารย์ซานเหวิน หวง จากสถาบันวิทยาศาสตร์การเกษตรแห่งประเทศจีน ได้ตีพิมพ์การค้นพบครั้งสำคัญในวารสาร Cell เมื่อเดือนกรกฎาคมที่ผ่านมา โดยเผยว่า มันฝรั่งเกิดจาก "การถูกหวยทางพันธุกรรม" ของพืชสองชนิดเมื่อประมาณ 9 ล้านปีก่อน ณ เทือกเขาแอนดีสในทวีปอเมริกาใต้
การวิจัยพบว่าบรรพบุรุษของมันฝรั่งประกอบด้วยพืชสองชนิดที่สำคัญ ได้แก่ พืชในกลุ่มมะเขือเทศ (Solanum lycopersicum) ซึ่งทำหน้าที่เป็น "แม่" และพืชตระกูลอีทูเบอโรซัม (Solanum etuberosum) ที่เป็น "พ่อ" ทั้งสองชนิดผสมพันธุ์กันผ่านกระบวนการที่เรียกว่า "การผสมข้ามสายพันธุ์" (hybridisation) ซึ่งเป็นกระบวนการธรรมชาติที่เกิดขึ้นได้ทั้งโดยธรรมชาติหรือการแทรกแซงของมนุษย์ แม้ว่าบางครั้งจะทำให้เกิดลูกผสมที่ไม่สามารถเจริญพันธุ์ได้ เช่น ล่อ แต่ในกรณีของมันฝรั่งกลับเกิดการสับเปลี่ยนยีนที่ทำให้เกิดสายพันธุ์ใหม่ที่สามารถเจริญเติบโตได้ในสภาพแวดล้อมที่หนาวเย็นและแห้งแล้งของเทือกเขาแอนดีส
การวิจัยนี้ไม่ใช่เรื่องง่าย เนื่องจากโครงสร้างพันธุกรรมของมันฝรั่งมีความซับซ้อน โดยมันฝรั่งมีโครโมโซม 4 ชุดในแต่ละเซลล์ ซึ่งแตกต่างจากสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ ที่มีเพียง 2 ชุด นักวิทยาศาสตร์ได้วิเคราะห์จีโนม (ชุดข้อมูลพันธุกรรม) มากกว่า 120 ชุดจากพืชหลายชนิด รวมถึงมันฝรั่ง, มะเขือเทศ, และอีทูเบอโรซัม ผลการศึกษาพบว่า จีโนมของมันฝรั่งแสดงให้เห็นถึงการรวมตัวของทั้งบรรพบุรุษมะเขือเทศและอีทูเบอโรซัม โดย ดร.แนปป์ กล่าวเสริมว่า มันฝรั่งไม่ได้มีพันธุกรรมจากพืชใดพืชหนึ่งเพียงอย่างเดียว แต่เป็นการผสมพันธุ์ระหว่างทั้งสอง
การค้นพบที่สำคัญอีกประการหนึ่งคือการศึกษาการเกิด “หัวมันฝรั่ง” ซึ่งเป็นจุดเด่นของพืชชนิดนี้ ซึ่งเกิดขึ้นจากการรวมตัวของยีนจากทั้งสองชนิดนี้ที่กระตุ้นให้ลำต้นใต้ดินของมันฝรั่งกลายเป็นหัว การมีหัวนี้เปรียบเสมือน “กล่องข้าวกลางวัน” ที่เก็บพลังงานในตัวเอง ช่วยให้มันฝรั่งสามารถเอาชีวิตรอดจากฤดูหนาว ภัยแล้ง หรือสภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้ออำนวย การมีหัวยังช่วยให้มันฝรั่งสามารถขยายพันธุ์ได้โดยไม่ต้องใช้เมล็ดหรือแมลงผสมเกสร
แม้ว่าการขยายพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศจะเป็นจุดแข็งในการแพร่พันธุ์ของมันฝรั่ง แต่มันก็มีข้อจำกัดเช่นกัน ดร.แนปป์ ชี้ว่า หากมีการปลูกมันฝรั่งพันธุ์เดียวกันในแปลงเดียวกัน จะทำให้พืชเหล่านั้นมีพันธุกรรมเหมือนกันทั้งหมด ซึ่งทำให้มันฝรั่งไม่มีภูมิคุ้มกันต่อโรคใหม่ ๆ ที่อาจเกิดขึ้น ด้วยเหตุนี้ ทีมวิจัยจากจีนจึงมุ่งหวังที่จะพัฒนามันฝรั่งที่สามารถขยายพันธุ์จากเมล็ด และดัดแปลงพันธุกรรมได้ เพื่อให้มันฝรั่งพันธุ์ใหม่มีความทนทานต่อความท้าทายทางสิ่งแวดล้อมในอนาคต
 

ภาพประกอบ

ที่มาของภาพ
BBC Thai. (2025). [เหตุใดกำเนิดของมันฝรั่งจึงถือเป็น "การถูกหวยทางพันธุกรรม" ของพืชตระกูลมะเขือเทศ]. BBC Thai. https://www.bbc.com/thai/articles/cwy860e00w4o

ที่มาของแหล่งข้อมูล (Reference)
BBC Thai. (2025). [เหตุใดกำเนิดของมันฝรั่งจึงถือเป็น "การถูกหวยทางพันธุกรรม" ของพืชตระกูลมะเขือเทศ]. BBC Thai. https://www.bbc.com/thai/articles/cwy860e00w4o