วงการดาราศาสตร์ทั่วโลกต่างต้องตื่นตัวอีกครั้ง เมื่อทีมนักวิจัยนานาชาติได้ค้นพบปรากฏการณ์การระเบิดที่ไม่เคยมีการบันทึกมาก่อนจาก "หลุมดำมวลยิ่งยวด" (Supermassive Black Hole) ซึ่งมีมวลมหาศาลมากกว่าดวงอาทิตย์ถึง 30 ล้านเท่า โดยการค้นพบครั้งสำคัญนี้ได้รับการตีพิมพ์ลงในวารสาร Astronomy & Astrophysics เมื่อต้นเดือน ธ.ค. ที่ผ่านมา ซึ่งอาจกลายเป็นกุญแจดอกสำคัญที่จะช่วยไขความลับเรื่องวิวัฒนาการของจักรวาลในอนาคต

เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นที่กาแล็กซี NGC 3783 ซึ่งเป็นกาแล็กซีทรงกังหันตั้งอยู่ห่างจากโลกออกไปประมาณ 130 ล้านปีแสง สิ่งที่ทำให้นักดาราศาสตร์ประหลาดใจคือลำดับของเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง เริ่มต้นจากการตรวจพบรังสีเอกซ์ที่สว่างจ้าปะทุขึ้นจากใจกลางกาแล็กซี และในขณะที่แสงรังสีเอกซ์นั้นค่อย ๆ จางหายไป หลุมดำกลับได้เหวี่ยงสสารออกไปในอวกาศด้วยความเร็วที่สูงถึง 60,000 กิโลเมตรต่อวินาที

ลียี กู (Liyi Gu) นักวิจัยหลักจากองค์การวิจัยอวกาศแห่งเนเธอร์แลนด์ (SRON) ได้กล่าวถึงความเร็วระดับนี้ว่า เป็นปรากฏการณ์ที่ไม่เคยพบเห็นมาก่อนที่หลุมดำจะสามารถสร้างกระแสลมได้รวดเร็วถึงขนาดนี้ แต่สิ่งที่น่าสนใจที่สุดของการค้นพบครั้งนี้ไม่ได้หยุดอยู่แค่เรื่องความเร็ว หากแต่เป็นกลไกของการระเบิดที่นักดาราศาสตร์พบว่าพฤติกรรมของหลุมดำยักษ์นี้มีความคล้ายคลึงกับปรากฏการณ์ใกล้ตัวเราอย่างพายุสุริยะอย่างแปลกประหลาด การระเบิดดังกล่าวเกิดจากการที่สนามแม่เหล็กอันยุ่งเหยิงรอบ ๆ “นิวเคลียสกาแล็กซีกัมมันต์” (Active Galactic Nucleus) เกิดการคลายตัวออกอย่างฉับพลัน ส่งผลให้เกิดกระบวนการพ่นมวลออกมา ซึ่งคล้ายคลึงกับปรากฏการณ์การพ่นมวลโคโรนา (Coronal Mass Ejection) บนดวงอาทิตย์ที่ปลดปล่อยอนุภาคมีประจุออกมา แต่ในกรณีของหลุมดำนี้ มีขนาดและความรุนแรงมากกว่าจนไม่สามารถเทียบกันได้

ทางด้าน เอริก คูลเคอร์ส นักวิทยาศาสตร์โครงการ ESA XMM-Newton ได้ให้ความเห็นเสริมว่า การมุ่งเป้าไปที่หลุมดำมวลยิ่งยวดที่มีการเคลื่อนที่อยู่ตลอด กล้องโทรทรรศน์สองตัว คือ กล้องโทรทรรศน์อวกาศ XMM-Newton จากองค์การอวกาศยุโรป (European Space Agency - ESA) และกล้องโทรทรรศน์อวกาศ X-Ray Imaging and Spectroscopy Mission (XRISM) โดยองค์การสำรวจอวกาศแห่งญี่ปุ่น (Japan Aerospace Exploration Agency - JAXA) ได้ค้นพบสิ่งที่เราไม่เคยเห็นมาก่อน นั่นคือพายุที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วและรุนแรง ซึ่งเกิดจากการปะทุในลักษณะคล้ายกับพายุที่ก่อตัวขึ้นบนดวงอาทิตย์ การค้นพบนี้จะช่วยให้นักวิทยาศาสตร์เข้าใจถึงวิวัฒนาการของกาแล็กซีได้ลึกซึ้งยิ่งขึ้น เนื่องจากพายุและก๊าซที่พ่นออกมาจากหลุมดำ หรือ Active Galactic Nucleus Winds นั้นมีอะตอมที่แตกตัวเป็นไอออน ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อการก่อตัวของดาวฤกษ์ดวงใหม่ นอกจากนี้ยังช่วยไขปริศนาของหลุมดำ ในแง่ของกลไกการ กลืนกินและคายพลังงานของวัตถุที่ได้ชื่อว่าลึกลับที่สุดในจักรวาลอีกด้วย

อ้างอิง
นักดาราศาสตร์ค้นพบการระเบิดที่ไม่เคยเห็นมาก่อนจากหลุมดำมวลยิ่งยวด https://www.bbc.com/thai/articles/cg5m1lr0749o - BBC News ไทยGu, L., Fukumura, K., Kaastra, J., Eckart, M., Ballhausen, R., Behar, E., Diez, C., Guainazzi, M., Kallman, T., Kara, E., Li, C., Mehdipour, M., Mizumoto, M., Ogawa, S., Panagiotou, C., Signorini, M., Tanimoto, A., Zhao, K., Noda, H., Miller, J., & Yamada, S. (2025). Delving into the depths of NGC 3783 with XRISM III. Birth of an ultrafast outflow during a soft flare. Astronomy & Astrophysics, 704, A146. https://doi.org/10.1051/0004-6361/202557189