การเตรียมความพร้อมรับมือน้ำท่วม ประกอบด้วยการวางแผน การจัดเตรียมชุดอุปกรณ์ฉุกเฉิน การปกป้องทรัพย์สิน และการรู้วิธีการตอบสนองก่อน ระหว่าง และหลังเกิดน้ำท่วม

💡 ก่อนเกิดน้ำท่วม: การวางแผนและจัดเตรียม

1. การวางแผนและข้อมูล

• ทราบความเสี่ยงของตนเอง: ประเมินว่าที่อยู่อาศัยของท่านตั้งอยู่ในพื้นที่เสี่ยงต่อน้ำท่วมหรือไม่ และศึกษาเกี่ยวกับสัญญาณเตือนภัยและเส้นทางอพยพของชุมชน ตรวจสอบสถานะเขตน้ำท่วมโดยใช้เครื่องมือต่างๆ เช่น ศึกษาข้อมูลพื้นที่น้ำท่วมของประเทศไทยผ่าน Digital Twin และระบบคลังข้อมูลน้ำแห่งชาติ ของ สถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำ (องค์การมหาชน) (สสน.) และ Disaster Platform ของ สำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (GISTDA)
• จัดซื้อประกันภัย: กรมธรรม์ประกันบ้านและผู้เช่าทั่วไปมักไม่ครอบคลุมความเสียหายจากน้ำท่วม กรมธรรม์ประกันภัยอุทกภัยมักใช้เวลา 30 วันในการมีผลบังคับใช้ ดังนั้นควรซื้อล่วงหน้าก่อนเกิดภัยพิบัติอย่างเพียงพอ
• จัดทำแนวทางปฏิบัติภายในครอบครัว: สร้าง แผนการสื่อสารและแผนรับมือภัยพิบัติของครอบครัว ซึ่งรวมถึงการกำหนด "ผู้ติดต่อของครอบครัว" (ควรเป็นบุคคลนอกพื้นที่) และสถานที่นัดพบในกรณีที่สมาชิกครอบครัวแยกจากกัน วางแผนและฝึกซ้อมเส้นทางอพยพสำหรับผู้สูงอายุ ผู้พิการ และสัตว์เลี้ยง

2. จัดเตรียมชุดอุปกรณ์ฉุกเฉิน

จัดเตรียม "กระเป๋าฉุกเฉิน (Survival kit)" ที่บรรจุสิ่งของจำเป็นที่ท่านสามารถหยิบขึ้นมาได้อย่างรวดเร็วหากจำเป็นต้องอพยพ และสามารถดำรงชีวิตอยู่ได้เองอย่างน้อย 72 ชั่วโมงระหว่างรอความช่วยเหลือ โดยเบื้องต้นประกอบด้วย:

• น้ำสะอาด อย่างน้อย 1 แกลลอนต่อคนหรือสัตว์เลี้ยงต่อวัน
• อาหารที่ไม่เน่าเสียง่าย ที่สามารถบริโภคได้ทันที และอาหารสัตว์เลี้ยง (กรณีมีสัตว์เลี้ยง)
• เงินสดสำรอง
• ชุดปฐมพยาบาลและยารักษาโรคประจำตัว
• ไฟฉายและวิทยุใช้แบตเตอรี่ (รวมถึงแบตเตอรี่สำรอง)
• สำเนาเอกสารสำคัญในภาชนะกันน้ำ
• เสื้อผ้าตามฤดูกาล

3. ปกป้องทรัพย์สิน

• ย้ายทรัพย์สินมีค่า เฟอร์นิเจอร์ และเอกสารสำคัญไปยังชั้นบนหรือสถานที่สูงที่ปลอดภัย
• ทำความสะอาดท่อระบายน้ำและรางน้ำเพื่อให้น้ำไหลผ่านได้อย่างอิสระ
• ติดตั้ง "วาล์วกันกลับ" (Backwater Valve) ในท่อระบายน้ำเสียเพื่อป้องกันน้ำท่วมไหลย้อนกลับเข้าสู่ท่อระบายน้ำของท่าน
• พิจารณาติดตั้งปั๊มสูบน้ำ (Sump Pump) ที่มีแบตเตอรี่สำรอง
• หากเป็นไปได้ ให้ยกระดับสาธารณูปโภคต่างๆ เช่น แผงไฟฟ้า เตาเผา และเครื่องทำน้ำอุ่น ให้สูงจากระดับน้ำท่วมที่คาดการณ์ไว้อย่างน้อย 12 นิ้ว
• ยึดถังเชื้อเพลิงเพื่อป้องกันการเคลื่อนที่ซึ่งอาจก่อให้เกิดการปนเปื้อน

🚨 ระหว่างเกิดน้ำท่วม: การรับมือและรักษาความปลอดภัย

• รับทราบข้อมูลอย่างสม่ำเสมอ: ติดตามวิทยุท้องถิ่น โทรทัศน์ หรือวิทยุสภาพอากาศ เพื่อรับข้อมูลอัพเดตเหตุฉุกเฉินและคำแนะนำจากเจ้าหน้าที่
• อพยพหากได้รับคำสั่ง: หากได้รับคำสั่งให้อพยพ ให้ดำเนินการทันทีและเดินทางตามเส้นทางที่กำหนดไว้ ห้ามขับรถผ่านแผงกั้นโดยเด็ดขาด
• ห้ามเดินหรือขับรถผ่านน้ำท่วม: การพยายามเดินทางผ่านน้ำหลาก หรือน้ำที่เชียวกราด เป็นสาเหตุหลักของการเสียชีวิตจากน้ำท่วม ระดับน้ำที่ไหลเพียง 6 นิ้วก็สามารถทำให้ท่านล้มได้ และ ระดับน้ำลึก 1 ฟุตสามารถพัดพารถยนต์ส่วนใหญ่ไปได้
• ปิดสาธารณูปโภค (หากปลอดภัย): หากท่านมีเวลาและสามารถทำได้อย่างปลอดภัย (ท่านไม่ได้ยืนอยู่ในน้ำ) ให้ปิดแหล่งจ่ายไฟฟ้า ก๊าซ และน้ำประปาหลักของบ้านก่อนอพยพ
• เคลื่อนไปยังพื้นที่สูง: หากติดอยู่ในอาคาร ให้เคลื่อนไปยังระดับที่สูงที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ ให้ขึ้นไปบนหลังคาเฉพาะเมื่อจำเป็นและส่งสัญญาณขอความช่วยเหลือ

🛠 หลังเกิดน้ำท่วม: การฟื้นฟู

• กลับบ้านเฉพาะเมื่อปลอดภัย: รอการประกาศอนุญาตให้กลับเข้าพื้นที่จากเจ้าหน้าที่/หน่วยงานที่รับผิดชอบ
• ใช้ความระมัดระวังเมื่อเข้าไปในอาคาร: ตระหนักถึงความเสียหายที่อาจเกิดขึ้น สายไฟฟ้าหลวม การรั่วไหลของก๊าซ และสัตว์มีพิษที่ซ่อนอยู่ ดังนั้นควรสวมอุปกรณ์ป้องกันอย่างรัดกุม (เช่น ถุงมือหนา รองเท้าบูทยาง) ก่อนกลับเข้าตัวอาคาร
• หลีกเลี่ยงพื้นที่น้ำท่วม: น้ำท่วมอาจปนเปื้อนด้วยน้ำเสีย สารเคมี และวัตถุอันตรายหรือสายไฟฟ้าที่ล้ม
• บันทึกความเสียหาย: ถ่ายภาพหรือวิดีโอความเสียหายทั้งหมดเพื่อเรียกร้องค่าสินไหมทดแทนจากประกันภัย ห้ามทิ้งสิ่งของที่เสียหายจนกว่าผู้ประกันภัยของท่านจะอนุมัติ
• ทำความสะอาดอย่างปลอดภัย: ทำความสะอาดและฆ่าเชื้อทุกสิ่งที่เปียกน้ำ ภายใน 24-48 ชั่วโมง เพื่อป้องกันการเจริญเติบโตของเชื้อรา หากมีเชื้อราจำนวนมาก หรือต้องการกำจัดซากปรักหักพัง ควรพิจารณาจ้างผู้เชี่ยวชาญ

อ้างอิง

1. SureFire CPR. (n.d.). Storms & Floods Preparedness. Retrieved November 27, 2025, from https://surefirecpr.com/emergency-tips/storms-floods-preparedness/

2. American Red Cross. (2009). Flood safety checklist. Retrieved November 27, 2025, from https://www.redcross.org/content/dam/redcross/atg/PDF_s/Preparedness___…

3. สำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ. (n.d.). ระบบสนับสนุนการตัดสินใจเพื่อบริหารจัดการภัยพิบัติ (Disaster Platform). Retrieved November 27, 2025, from https://disaster.gistda.or.th/flood

4. สถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำ (องค์การมหาชน). (2019, November 15). ระบบคลังข้อมูลน้ำแห่งชาติ (National Hydroinformatics Data Center). Retrieved November 27, 2025, from https://www.hii.or.th/งานของ/ระบบคลังข้อมูลน้ำแห่งชาติ/