ศ. นพ. ประเวศ วะสี เกิดเมื่อวันที่ 5 สิงหาคม พ.ศ. 2475 ณ ตำบลเกาะสำโรง บนฝั่งลำน้ำแควน้อย จังหวัดกาญจนบุรี5 เป็นบุตรคนที่ 4 ของนายกลายและนางกิม วะสี ด้านการศึกษา ได้รับการศึกษาชั้นมูลที่โรงเรียนวัดเหนือ ชั้นประถมศึกษาที่โรงเรียนประชาบาลตำบลเกาะสำโรง ชั้นมัธยมที่โรงเรียนวิสุทธรังษีจนถึง พ.ศ. 2490 ได้เข้าศึกษาต่อที่โรงเรียนเตรียมอุดม จนในปี พ.ศ. 2492 สามารถสอบเข้าเรียนต่อชั้นเตรียมแพทย์ศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และศึกษาต่อคณะแพย์ศาสตร์ศิริราชพยาบาล จบการศึกษาได้รับปริญญาแพทยศาสตร์เกียรตินิยม และได้รับรางวัลเหรียญทองในฐานะที่ได้คะแนนเป็นที่หนึ่งตลอดหลักสูตร 

ผลงานและกิจกรรม
ด้านการวิจัย ได้รับทุนวิจัยจากกระทรวงสาธารณสุข และของ China Medical Board วิจัยธรรมชาติของเลือดเกี่ยวกับความผิดปกติของเม็ดเลือดแดงเนื่องจากกรรมพันธุ์ ค้นพบกลไกทางพันธุศาสตร์ของโรคแอลฟาธาลัสซีเมีย โดยพบว่าเกิดขึ้นจากความผิดปกติของยีนแอลฟาซึ่งมีทั้งสิ้นสี่หน่วย จาก
มารดาและบิดิฝ่ายละสองหน่วย ซึ่งความรุนแรงของโรคขึ้นอยู่กับจํานวนของยีนที่ผิดปกตินั้น และพบวิธีการป้องกันรักษา ผลงานวิจัยเป็นที่ยอมรับทั่วภายในและต่างประเทศ และได้รับเชิญไปบรรยาย ณ มหาวิทยาลัยและสถาบันวิจัยหลายแห่งเกือบทุกทวีปทั่วโลก บทความทางวิชาการได้รับการตีพิมพ์ในวารสารต่างประเทศมากกว่า 150 เรื่อง นอกจากนั้นยังได้แต่งตำราวิชาโลหิตและคู่มือโลหิตวิทยา และยังได้รับทุนวิจัยของ National Institute of Health ประเทศสหรัฐอเมริกา

งานด้านการสอน จากชีวิตจริงที่เคยยากจนในชนบท ศาสตราจารย์ ดรใประเวศ วะสี ได้พยายามอบรมสั่งสอนนักศึกษาแพทย์ ให้เห็นความสำคัญของชาวชนบทที่ห่างไกล ได้จัดวางหลักการอบรมสาธารณสุขมูลฐานแก่พระภิกษุ กระจายความรู้ด้านการแพทย์และสาธรณสุขพื้นฐาน ไปสู่ชนบท โดยเขียนลงในวารสาร หนังสือต่าง ๆ รวมทั้งยังเป็นเจ้าของและบรรณาธิการนิตยสารหมอชาวบ้านเพื่อเผยแพร่ความรู้ทางเวชกรรมและการสาธารณสุขแก่ประชาชน

งานด้านการบริหาร ได้รับการแต่งให้ดำรงตำแหน่งรองอธิการบดี ฝ่ายพัฒนาและวางแผน มหาวิทยาลัยมหิดล ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2522 เป็นกรรมการมูลนิธิเป็นที่ปรึกษาทางการแพทย์ทั้งในประเทศและต่างประเทศอีกหลายแห่ง ศาสตราจารย์นายแพทย์ประเวศ วะสี นอกจากจะมีความเป็นเลิศทางวิชาการ การวิจัยและการพัฒนาสังคม ท่านยังเป็นผู้มีจิตใจเป็นนักพัฒนาสังคม เป็นผู้ที่มีความกล้าหาญทางจริยธรรม อุทิศตนเหนือส่วนรวม มีชีวิตความเป็นอยู่ที่เรียบง่าย สุภาพอ่อนน้อมถ่อมตน ตั้งใจทำงานอย่างจริงจังจนสามารถพิสูจน์ให้คนไทยและชาวโลกได้เห็นถึงความจริงใจและจ ริงจังในการทำงานเพื่อสังคม จึงได้รับการยกย่องให้เป็นบุคคลดีเด่นของชาติ

ศาสตราจารย์ นายแพทย์ประเวศ วะสี เป็นชาวจังหวัดกาญจนบุรี เป็นบุคคลดีเด่นที่ได้รับรางวัลแมกไซไซ สาขาบริการรัฐ ปี พ.ศ. 2524 และบุคคลดีเด่นของชาติสาขาการแพทย์ ประจำปี พ.ศ. 2528